Επιδημιολογία

Αντικείμενο του βιβλίου αποτελούν οι θεμελιώδεις αρχές της επιδημιολογίας με στόχο να χρησιμεύσει ως διαχρονικός οδηγός για φοιτητές, ερευνητές και επαγγελματίες της Δημόσιας Υγείας.
Η επιδημιολογία κάθε νόσου είναι δυναμική. Αντί να απομνημονεύσεις τον επιπολασμό μιας νόσου – ο οποίος άλλωστε μπορεί να αλλάξει – είναι πιο σημαντικό να ξέρεις πως να τον υπολογίσεις και ότι για το κάνεις σωστά χρειάζεσαι ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα, δείγμα που θα πρέπει να είναι αρκετά μεγάλο – πόσο μεγάλο άραγε; – ώστε να έχεις μια ασφαλή εκτίμηση. Για κάθε νόσο, νέοι παράγοντες κινδύνου ή πρόληψης ανακαλύπτονται ενώ άλλοι δεν υποστηρίζονται πλέον από τα δεδομένα. Αντί να αποστηθίσεις συγκεκριμένους παράγοντες είναι πιο χρήσιμο να κατανοήσεις ποιο είναι το κατάλληλο είδος μελέτης για να τους εντοπίσεις και τι χρειάζεται να κάνεις για να μειώσεις την προκατάληψη, έχοντας πάντα υπόψη σου πως οι διαγνωστικές δοκιμές που θα χρησιμοποιήσεις – από την κλασσική καλλιέργεια που κυριαρχούσε πριν δύο δεκαετίες μέχρι τις πιο σύγχρονες μοριακές δοκιμές του παρόντος και του μέλλοντος – υπόκεινται σε σφάλματα που δεν μπορείς να αγνοήσεις.

(Από τον πρόλογο του συγγραφέα)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος xi

Κεφάλαιο 1. Ορισμός & Ιστορική Αναδρομή 1

Ορισμός 1

Οι Ιστορικές «Βάσεις» της Επιδημιολογίας 1

Ασκήσεις – Εργασίες 8

Κεφάλαιο 2. Αίτια και Αιτιολογικά Μοντέλα   9

Αιτιολογία Νόσων, μια Ιστορική Αναδρομή 9

Μονοαιτιακό – Τριαδικό Πρότυπο 13

Πολυ-Αιτιακά Πρότυπα  14

Πρότυπο Επαρκούς Αιτίου Πολλαπλών Συνιστωσών (Sufficient Component Cause) 16

Αιτιολογικά Διαγράμματα 18

Φιλοσοφικές Θεωρήσεις – Μελλοντικές Προσεγγίσεις στο Αίτιο της Νόσου 19

Ασκήσεις – Εργασίες 20

Κεφάλάιο 3. Μέτρηση της Νόσου           21

Αριθμητές, Παρονομαστές, Αναλογίες και Ρυθμοί 21

Αναλογία 27

Επιπολασμός και Επίπτωση 30

Σχέση – Διαφορές Μεταξύ Επίπτωσης και Επιπολασμού 38

Ασκήσεις – Εργασίες 40

Κεφάλαιο 4. Είδη Μελετών     41

Ορισμοί  42

Προϋποθέσεις 43

Μελέτες Παρατήρησης – Περιγραφικές Μελέτες 44

Μελέτες Παρατήρησης – Αναλυτικές Μελέτες 45

Πλεονεκτήματα – Μειονεκτήματα του Κάθε Είδους Μελέτης 56

Ασκήσεις – Εργασίες 59

Κεφάλαιο 5. Μέτρα Σχέσης και Αποτελέσματος         61

Βασικός Κίνδυνος (Baseline Risk) 61 Διαφορά Κινδύνου (Risk Difference) 62

Σχετικός Κίνδυνος (Relative Risk) 64

Σχετικός Λόγος Συμπληρωματικών Πιθανοτήτων (Odds Ratio) 69

Σχέση Μεταξύ Σχετικού Κινδύνου, Σχετικού Λόγου Συμπληρωματικών

Πιθανοτήτων και Διαφοράς Κινδύνου 71

Αναγκαίος προς Θεραπεία Αριθμός Ασθενών (Number Needed to Treat – ΝΝΤ) 75

Οφειλόμενο Ποσοστό – Αποδοτέο Κλάσμα (Attributable Fraction) 76

Διαφορά Κινδύνου στον Πληθυσμό (Population Risk Difference) 77

Οφειλόμενο Ποσοστό στον Πληθυσμό –Αποδοτέο Κλάσμα στον Πληθυσμό (Population Attributable fraction) 78

Διαστήματα Εμπιστοσύνης 79

Ασκήσεις – Εργασίες 82

Κεφάλαιο 6. Μέθοδοι Δειγματοληψίας και Ελάχιστο Μέγεθος Δείγματος   83

Απογραφή ή Δειγματοληψία; 83

Πληθυσμός – Στόχος, Πληθυσμός – Πηγή, Δείγμα 84

Είδη Δειγματοληψίας 86

Μέθοδοι μη Τυχαίας Δειγματοληψίας 87

Μέθοδοι Τυχαίας Δειγματοληψίας 89

Ελάχιστο Απαιτούμενο Μέγεθος Δείγματος 93

Υπολογισμός του Μεγέθους Δείγματος για την Εύρεση Μολυσμένων Περιοχών 99

Υπολογισμός Μεγέθους Δείγματος Μέσω Προσομοίωσης 100

Ασκήσεις – Εργασίες 102

Κεφάλαιο 7. Διαγνωστικές Δοκιμές   103

Ορισμός 103

Aξιοπιστία (Validity) & Aκρίβεια (Accuracy) Διαγνωστικών Δοκιμών 103

Διαγνωστική Ευαισθησία (Sensitivity) και Διαγνωστική Ειδικότητα

(Specificity) 105

Προγνωστικές Αξίες  109

Πραγματικός και Φαινομενικός Επιπολασμός 111

Εκτίμηση της Αξιοπιστίας Συνδυασμού Διαγνωστικών Δοκιμών  113

Εκτίμηση της Αξιοπιστίας Διαγνωστικών Δοκιμών που Παίρνουν Συνεχείς Τιμές 115

Καμπύλες ROC (Receiver Οperating Characteristic Curve)  116

Μοντέλα Λανθάνουσας Κατάστασης για την Εκτίμηση της Αξιοπιστίας

των Διαγνωστικών Δοκιμών 120

Ασκήσεις – Εργασίες  122

Κεφάλαιο 8. Προκατάληψη & Αλληλεπίδραση            123

Ορισμός 123

Μεροληψία Επιλογής (Selection Bias) 125

Μεροληψία Πληροφορίας (Information Bias) 129

Μεροληψία Σύγχυσης (Confounding Bias) 134 Αλληλεπίδραση (Interaction) 140

Ασκήσεις – Εργασίες  144

Κεφάλαιο 9. Διερεύνηση Επιδημικής Εστίας 149

Ορισμός Επιδημικής Εστίας 149

Βήματα στη Διερεύνηση της Επιδημικής Εστίας 149

Επιβεβαίωση της Εστίας 150

Σύσταση Ομάδας Κρούσης 150

Επαλήθευση της Διάγνωσης 150

Ορισμός Κρούσματος 150

Καταγραφή Κρουσμάτων-Περιστατικών 151

Περιγραφική Επιδημιολογία  151

Διατύπωση Υπόθεσης 152

Έλεγχος Υπόθεσης – Χρήση Αναλυτικών Επιδημιολογικών Εργαλείων 153

Εφαρμογή και Αξιολόγηση Μέτρων Ελέγχου 153

Επιτήρηση 154

Ένα Ιστορικό Παράδειγμα 154